Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Wystawa „Płacz nad rozlanym”

Perły i rozpad

Opis

Z mojej filiżanki wylewają się zęby wraz ze strachem przed starością. Skończę w tym roku 25 lat i wciąż jest we mnie jakieś podświadome, naiwne poczucie własnej nieśmiertelności. Jakaś bariera przed prawdziwym i szczerym wyobrażeniem swojego końca. Choć nie potrafię tego w pełni odczuć, wiem, że kiedyś moje ciało zacznie się rozpadać, a wraz z nim mój umysł. Na razie mogę tylko obserwować ten proces u innych.

Tekst twórczy

Wszelkie przedmioty, wszelką ku różnym rzeczom ciekawość pochłonął ten jedyny sen o zębach. (…) Oglądałem je na wszelkie sposoby. Badałem ich swoistość. Wypatrywałem ich szczególne oznaki. Rozmyślałem o ich kształcie. Zastanawiałem się nad zmiennością ich natury. Drżałem w chwili, gdy w wyobraźni przypisywałem im wrażliwość i uczuciowość, a nawet zdolność odzwierciedlania stanów ducha bez pomocy ust.

Edgar Allan Poe, „Berenice” (tłum. Bolesław Leśmian)

Zimą moja babcia musiała pozbyć się większości swoich zębów. Pamiętam, jak kilka lat temu z dumą podkreślała, że jest wśród wielu swoich sióstr ona jedyna nie ma protezy.

Mówiąc o starości, mamy zwykle przed oczami wiotką i pomarszczoną skórę, plamki wątrobowe, srebrne włosy i świadomość nieuchronnych chorób. W przypadku zębów myśli się zwykle o obecności sztucznych, a nie o nieobecności własnych. A jednak czas pozbawi nas czegoś, co było częścią naszego ciała przez kilkadziesiąt lat. Fragmentu naszego szkieletu. Symbolu zdrowia i zadbania, który i tak wówczas utraci dumny perłowy kolor i będzie źródłem bólu.

Reakcja mojej babci uświadomiła mi, że zęby mogą być symbolem godności. Ona wydaje się czuć zakłopotana tym, że wyrwano jej kawałek ciała.

Coraz częściej na łamach popularnych czasopism, między innymi Vogue’a pojawiają się artykuły o dojrzałych modelkach, które mimo siwych włosów dumnie paradują na wybiegach. I świetnie! W mediach powinno być więcej starszych ludzi. Jeśli widzisz reprezentację swojej grupy, czujesz, że przynależysz. Ale to jest wygładzony, wyidealizowany i przede wszystkim bardzo wąski wycinek obrazu starości. Nikt cię nie przygotuje na szok utraty zębów. A artykułów uczących, jak zadbać o dojrzałą skórę i że #grombre i #go_grey to modne hasztagi, jest mnóstwo.

Podobno, jeśli śni ci się wypadanie zębów, to zwiastuje chorobę. Po stanie uzębienia oceniano zdrowie, a więc i cenę, niewolników od antyku aż po nowożytność. Zęby nazywa się też symbolem mądrości. Ale gdyby faktycznie tak było, to wraz z wzrostem życiowego doświadczenia powinny być coraz mocniejsze. A jest odwrotnie. Zupełnie, jakby degeneracja symbolu mądrości na starość miała zwiastować rozpad świadomości i rychłą demencję.

Fotografia: Szymon Komenda